A is van Aapje dat eet uit zijn poot.

Wat een bijzondere man en leuk dat hij, Desmond Tutu, nu in Nederland is. Hij is vooral bekend door zijn rol als voorzitter van de Waarheidscommissie en als Nobelprijswinnaar voor de Vrede. Met zijn aanstekelijke lach en pretoogjes weet deze, inmiddels tachtigjarige man, de vinger feilloos op de zere plek te leggen. Heb je zijn interview in het tv-programma College Tour gezien? Het is via internet nog goed terug te kijken. Hij is een fantastisch rolmodel.
Leiding geven en gelijktijdig ook een echt positief rolmodel zijn is niet eenvoudig. Naast visie, volharding en geduld is moed een belangrijke kenmerk. Juist ook de moed welke je bestand maakt tegen de vele verleidingen van "macht". Dit geldt voor leidinggevenden in bedrijven maar zeker ook voor diegene die namens het volk gekozen, het land leidt.

De huidige president van Zuid-Afrika,  Jacob Zuma, heeft het daar niet altijd makkelijk mee. Hij is inmiddels regelmatig beschuldigd van corruptie. En zijn opmerking, nadat hij beschuldigd was van verkrachting van een van zijn directe medewerksters, dat hij de eventuele Hiv besmetting eenvoudig van zich af had gedoucht, zette veel kwaad bloed.

In Zuid-Afrika woont  één vijfde van alle Hiv besmette mensen van de totale wereldbevolking. De impact hiervan op de hele samenleving is echt heel groot. Een paar cijfers; In 2009 is er sprake van een kleine 5,9 miljoen Hiv besmettingen op een bevolking van bijna 50 miljoen inwoners. Voor de mensen tussen 15 en 49 jaar is dit ruim 17 procent en onder de groep 0 tot 14 jaar zijn dat er 330.000. Slechts 1/3 weet hoe Hiv wordt overgedragen en een kwart van de Hiv besmette mensen zijn zich niet bewust van hun Hiv-status.
In 2011 zijn er twee miljoen weeskinderen als gevolg van Aids. Jaarlijks komen er in ieder geval een 25.000 weeskinderen bij.

Wat betekent dat nu in het alledaagse leven? Kinderen van tien of elf jaar moeten de ouderrol spelen voor soms twee of meer jongere broertjes of zusjes. Zij moeten zorgen dat er eten is, dat ze naar school kunnen, zorgen voor kleding en een huis, voor bescherming en huisvesting. Zonder dat ze zelf kind kunnen zijn, of zonder een rolmodel.
Als je een paar jaar binnen een bedrijf werkt, is binnen enkele jaren een deel van je collega's langdurig ziek of overleden. Je bent iemand aan het inwerken en voor je het weet kan je opnieuw wennen aan een andere collega. De levensverwachting van inwoners van dit prachtige land is nog geen 60 jaar. Generaties worden in snel tempo geraakt. Oma's passen op tientallen kinderen uit de buurt, want vader en moeder zijn overleden. Veel van de wijsheid, cultuur, de roots verdwijnt voordat het kan worden doorgegeven.
Is er iets aan te doen, kan het gestopt worden of beter nog, worden teruggedrongen? Natuurlijk kan dat! Vanuit sommige religieuze invalshoeken is het niet altijd onomstreden maar het ABC draagt wel degelijk hieraan bij.
A staat in dit geval voor Abstinence, het  Engels voor onthouding,
B is voor Be faithful, trouw aan die ene partner,
C is hier het werkwoord Condomize, vrij veilig en gebruik tenminste een Condoom.
Door voorlichting te geven op scholen en op dorpspleinen, in bedrijfskantines, door rollenspellen te spellen en te leren dat "nee zeggen" een krachtige kwaliteit is, en door te laten zien hoe je een condoom aanbrengt, zijn sinds de actieve invoering van het ABC aanzienlijke resultaten geboekt. In het land Oeganda, welke jaren terug de twijfelachtige eer had om de meeste Hiv besmettingen te hebben, werd in 6 jaar tijd (1989-1995)  twintig procent minder gevallen geconstateerd die een Hiv besmetting kregen door het seksueel actief zijn. Het totale aantal Hiv besmettingen daalde aanzienlijk.
A is van Aapje dat eet uit zijn poot; dat is alleen eenvoudig door herhaling, opleiding en een rolmodel sterk genoeg om hier het voorbeeld te kunnen zijn.

Geen woorden nodig

Hoe ver dicht bij kan zijn. Regelmatig zien we op de tv, internet, facebook of in de ouderwetse krant wel iets over Afrika. En als je in een vliegtuig stapt dan ben je er ook best snel, in 11 uur ben je van Amsterdam in Kaapstad. Toch is wat van ver komt niet altijd even duidelijk. Veel "ervaringen" die we op onze bank of vanuit de stoel tot ons nemen vormen een eigen waarheid. En voor je het weet denk je dat het echt waar is.
Gaat het over AIDS/HIV, verkrachtingen, luiheid, sloppenwijken, rijk en arm, dictaturen, hongersnood ach zoveel wordt er aan dit continent toebedacht. Maar weet je waarom ik nu heen ga?
Wel het zijn fantastische mensen waar ik veel van leer, mee kan lachen, het is een land van tegenstellingen, je kan daar zo lekker eten, en dan die wijnen, verse vis, oesters, zand, zee en zon, het wildlife, de prachtige natuur  dat en nog veel en veel meer zou ik kunnen zeggen waarom ik graag naar Zuid-Afrika ga.
Toch doe ik liever een een poging om in beelden te vatten waarom ik ga:

Inderdaad het zijn de mensen. Tot de volgende keer.

Nee durven zeggen

Ik heb lekker geslapen, al gelachen, de zon schijnt, ik voel me goed. Ik dicht mijzelf een redelijk relativeringsvermogen toe. Toch bekruipt mij het gevoel van verdriet. Ik ben geraakt als ik terugdenk aan mij  bezoek  aan Breath for Life.  Het heeft alles te maken met het gegeven dat kinderen waar dan ook in hun jonge leventje geconfronteerd worden met zaken die dwars staan op spelen, ontdekken, opgroeien in een veilige, zo mogelijk liefdevolle omgeving.
De kliniek Breath for Life in East London Zuid Afrika, is gevestigd in een groot huis in het centrum van de stad. Redelijk te vinden voor jongeren van de Universiteit, de sloppenwijken (nog weer een maatje groter dan die bij Kaapstad). De kliniek is nog geen jaar open als ik hier een bezoek breng en een toelichting krijg op wat ze hier doen. In een kamer een koffer met daarin zes stadia van het ongeboren kind, van embryo tot volgroeide foetus. Een kamer volgepropt met allerlei maten baby kleding, luiers en knuffels. De manager vertelt met een kille zakelijkheid wat ze deze afgelopen maanden is tegen gekomen. In Zuid-Afrika is er sprake van veel tienerzwangerschappen; meisjes van nog geen tien jaar tot meiden van een jaar of twintig kunnen hier terecht als ze zwanger zijn. Ze worden dan begeleid in de keuze en alternatieven om hun  zwangerschap wel of niet te volbrengen. Hoewel Breath for Life, een duidelijke religieuze achtergrond kent, speelt die hier geen rol. Zoals ze zelf zeggen; "we leven niet met de bijbel maar naar de bijbel". Dus ook wanneer de keuze uiteindelijk wordt gemaakt voor een abortus, dan worden de jonge moeders geholpen en is er ook veel nazorg.
Maar wat gebeurt er nu eigenlijk? In het kort komt het hierop neer. Zwangere studenten slikken illegale medicatie om van hun ongeboren kind af te komen, bevallen in hun collegezaal en laten de foetus achter, een organisatie die illegale testen doet, verschaft soms plastic zakken met een ritssluiting waar het kind in kan worden gelegd en in een container wordt gedropt, pasgeborenen worden achtergelaten in vuilnisemmers of het open veld. Ben je er nog steeds, of haak je af?  Mijn volgende blog is vast beter te verteren.
Het is duidelijk dat deze jonge vrouwen, soms nog kinderen, in een positie verkeren die zijzelf niet wensen of waar de maatschappij de gevolgen niet of onvoldoende van ziet. De sociale of culturele druk is soms heel groot. Het zijn echt niet alleen de meisjes die voor 30 minuten beltegoed hun diensten aanbieden en dan ongewild zwanger raken.
Als je een relatie hebt, is het niet ongewoon na een paar maanden zwanger te zijn. Hij/zij heeft beloofd dat jij de enige bent en dat jullie liefde voor altijd is. Je vrienden vragen je of jij "het" soms niet kunt. Je vriendin is immers nog niet zwanger. Als vrouw is het belangrijk je vruchtbaarheid te bewijzen.....
De gedachte genezen te raken als je een jonge maagd tot de jouwe neemt, komt vast voor, wellicht meer dan we beseffen zeker met de tovenaars en selfmade medicijnmannen die je hier kunnen helpen. Het gevoel behekst te zijn is een realiteit die  diep verankerd is.

In de klas waar ik samen met GetOn studenten het onderwerp HIV en AIDS besprak, werd duidelijk dat het de meiden moeten zijn die de condoom ter sprake moeten brengen. En is het meisje wat zwanger raakt toch een sletje. Wij mannen ach; we rule!
Er valt nog een hoop te winnen. Wat zou het toch mooi zijn als een ieder zichzelf kon zien als een persoon die er toe doet, die vol zelfvertrouwen en eigenwaarde door het leven kon gaan en belangrijk ook door die ander zo werd gezien en ervaren. Het is dan vast een stuk eenvoudiger om nee of ja te zeggen.
Bedankt voor het feit dat je mee leest. Heb je zin om te reageren onderaan elk blog staat (geen-)opmerkingen, druk hierop, ga dan onderaan jouw reactie pagina en type de onduidelijke letters over, zodat je bewijst geen "robot" te zijn en druk dan op anoniem of kies een identiteit. Je bericht wordt dan verstuurd. Jeetje valt niet mee, stuur anders maar een mailtje
Tot mijn  volgende blog

Smarties

Rijdend door Khayelitsha is er sprake van een en al bedrijvigheid. Direct nadat je vanaf de snelweg de wijk in rijdt, staan langs de kant van de weg auto's en taxi busjes geparkeerd, je kunt hier je auto laten wassen.
Rijdend door de hoofdstraat zie je links en rechts halve olie-drums met een rooster erop, erin een goed vuur en onderdelen van een geslachte geit of delen van een kip en/of varken. Tussen de bedrijven door zie je hoe het huishouden wordt gedaan, de bekende Afrikaanse derrière gebukt over een wasteil met was, een jong kind die probeert een autoband voor zich uit te rollen, de bekende longdrops (zie eerder blogbericht).

Wasserette

Ook kan je er prefab wanden voor je Shack, je huis, kopen. Alles gebouwd - zonder vergunning- tussen zonsondergang en klaar is voor zonsopgang is een geaccepteerde woonplek. Enige snelheid van bouwen is dus wel makkelijk.
Om je hutje te beschermen tegen de elementen en je eigen herkenbaarheid te accentueren is een pot verf de ideale oplossing. De kleurrijkheid van sommige wijken is soms zo groot dat de woningen ook wel smarties worden genoemd.

De laatste jaren probeert de Zuid-Afrikaanse regering er veel aan te doen om de zogenoemde "informal settlements" in ieder geval te voorzien van elektriciteit, zo mogelijk riolering en stromend water. Een opgave die zeker nog niet overal is gerealiseerd. 
Het elektriciteitsnet van Zuid-Afrika, welke enerzijds door te weinig investeringen de afgelopen tien jaar, en de groei van de bevolking en economische activiteit aan de andere kant, regelmatig te kort schiet in toelevering van stroom, wordt voor meer dan tien procent illegaal afgetapt. 
De inwoners van de gemiddelde sloppenwijk zijn creatief in het overleven. Lopend door Brazzaville, viel mij de hoeveelheid stroomdraden op de grond op. Dwars over het pad of de weg lopen huis-tuin- en keukendraden; als je stroom wilt naar je huis, krap je een draad op de weg open met een mes, en test of er stroom op staat. Zo ja, dan koppel je een eigen draad vast en voila, stroom voor je tv, oplader van je mobieltje, wat huishoudelijke apparatuur en je gloeilamp.
Een praktische oplossing! En gratis, want wanneer je de draad volgt en probeert het startpunt te vinden, dan kom je aan de buitenkant van de wijk uit en zie je dat er van een hoofdleiding wordt afgetapt. 
Ook in Afrika regent het, en het komt dan ook voor dat kinderen spelend of gewoon door plassen lopend een stevige en helaas soms noodlottige stroomstoot krijgen.

Een RDP woning

Midden jaren negentig beschikten er meer dan 12,5 miljoen mensen niet over fatsoenlijke huisvesting. Een enorme uitdaging om hier een oplossing voor te vinden. Politiek ook van groot belang. Immers nu het ANC aan de macht was, verwachtten de mensen wonderen, iedereen een mooi huis, werk, een goede opleiding, en als dat er niet direct was dan toch wel heel snel een uitkering voor iedereen. Kortom, niet de laagste verwachtingen en wensen. 
Een van de oplossing die bedacht werd, was het bouwen van relatief goedkope RDP woningen (Reconstruction and Development Programme=RDP). Dit moest gaan voorzien in een stenen woning als oplossing en vervanging voor de golfplaten hutjes. Een ambitieus plan. Ik zal niet ingaan op wat er allemaal niet goed zou gaan of daadwerkelijk niet goed is gegaan.
In een sloppenwijk waar ik regelmatig kom, was het idee dat inwoners van een golfplatenwoning naar een RDP huis gingen en dat hun hutje dan werd gesloopt en hun plaats niet door anderen werd ingenomen. Nu is het straatbeeld er een waar in de tuin van de RDP woning een golfplaten hut is gebouwd voor bijvoorbeeld Opa of Oma en op de oude plek al een andere familie is gaan wonen. 
In dit blog probeer ik een beeld te geven van wat ik waarneem. Ik hoop van harte dat de lezer een open mind heeft voor de inspanningen die in Zuid-Afrika worden verricht. Er valt een hoop commentaar te leveren en vaak terecht. Toch is oordelen eenvoudig, wat ik ervan kwijt wil, is dat ik enthousiast ben over wat er door veel mensen wordt gedaan. Hoe je kansen kan zien, de onderstaande foto's zijn hiervan een klein voorbeeld.

Van Pallet

Naar plank

Naar meubel

Naar Meubelmakerij